Đối với đồng bào Khmer, chùa là nơi tôn nghiêm và cũng chính là ngôi nhà chung của cả cộng đồng. Những ngày này, đến với các ngôi chùa hay các phum, sóc vùng đồng bào dân tộc Khmer ở Nam Bộ, du khách phương xa sẽ được hòa mình vào không khí nhộn nhịp đón tết cổ truyền Chol Chnam Thmay.
Chôl Chnăm Thmay có nghĩa “Vào Năm Mới”.
Tết Chol Chnam Thmay thường diễn ra vào khoảng giữa tháng Tư dương lịch hằng năm. Đây là tháng thứ 5 theo Phật lịch nhưng được dân gian Khmer quan niệm như tháng đầu tiên trong năm - thời kỳ tiếp giáp giữa hai mùa mưa nắng với cây cỏ tốt tươi… nên được đồng bào coi như sự khởi đầu của một năm thuận lợi.
Chol Chnam Thmay là một trong những lễ tết mang đậm màu sắc văn hóa điển hình của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, của các cư dân nông nghiệp trồng lúa điển hình ở Đông Nam Á, trong đó đồng bào Khmer Nam bộ có một hệ thống lễ hội gắn chặt với vòng đời cây lúa.
Theo nông lịch Khmer, đây chính là giai đoạn nông nhàn gần như tuyệt đối, vì là cao điểm của mùa khô, lúa mùa đã thu hoạch xong, mọi hoạt động trồng trọt, chăn nuôi đều tạm dừng lại để chờ những cơn mưa đầu mùa.
Không chỉ là lễ hội để đoàn kết cộng đồng, Chol Chnam Thmay còn là dịp để con người cộng cảm với thiên nhiên và tưởng nhớ tổ tiên quá vãng.
Không chỉ là lễ hội để đoàn kết cộng đồng, Chol Chnam Thmay còn là dịp để con người cộng cảm với thiên nhiên (qua nghi thức cầu mưa thể hiện ước vọng một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu) và tưởng nhớ tổ tiên quá vãng. (Nguồn: Lao động)
Nếu như tiết thanh minh là dịp người Việt và Hoa hướng về quá khứ để tưởng nhớ tổ tiên và thân nhân đã khuất, chăm sóc, sửa sang mồ mả thì đồng bào Khmer tổ chức Tết Năm mới Chol Chnam Thmay với tâm thức vừa hướng về quá khứ vừa hướng tới tương lai.
Đây cũng là thời gian những người con Khmer từ nơi làm việc, học tập lại trở về với gia đình, quê hương, để mỗi gia đình lại sum họp, đầm ấm đón mừng năm mới bên nhau, thăm họ hàng, gia tộc, chúc nhau sức khỏe, cuộc sống yên vui, phát đạt...
Ba ngày lễ đặc biệt.
Do mang ý nghĩa chào đón mùa mưa và mùa màng mới, cũng là lễ hội lớn nhất trong năm nên ngày xưa Tết năm mới của đồng bào Khmer kéo dài từ 10-15 ngày.
Những thập niên gần đây, trong xu thế đơn giản hóa lễ hội nói chung, lễ hội này chỉ còn 3 ngày (chưa kể công việc chuẩn bị trong nhiều ngày trước đó).
Dâng cơm lên sư sãi là một trong những hoạt động chính trong dịp Tết Chol Chnam Thmay của đồng bào Khmer. (Nguồn: TTXVN)
Trong ngày Tết đầu tiên - Chol Chnam Thmay, người Khmer sẽ chọn giờ tốt nhất trong ngày, tắm gội sạch sẽ, mặc quần áo đẹp, trang trọng và lịch sự, mang theo lễ vật nhang đèn vào chùa làm lễ rước Đại lịch “Maha Sangkran" và diễu hành 3 vòng chung quanh chính điện để đón chào Teveda. Tối đến, mọi người sẽ tổ chức các trò chơi dân gian cùng các vũ điệu như hát, múa dukê, robăm, ramvông...
Ngày Tết thứ hai - Wanabot (năm nhuận tổ chức 2 ngày), mọi người bày tỏ lòng thành tâm tín ngưỡng bằng cách mang đồ ăn thức uống đến cho các sư sãi.